Z Raporu: Yenilenebilir Enerjinin 2024 Performansı

Yenilenebilir enerji, doğada mevcut olan ve belirli koşullar altında yeniden oluşabilen enerji kaynaklarını ifade eder. Güneş, rüzgâr, su, jeotermal ve biyokütle gibi kaynaklardan elde edilen bu enerji, genellikle fosil yakıtlara kıyasla düşük karbon emisyonuna sahip olurken elektrik, ısı veya yakıt üretiminde kullanılabilir.

Z Raporu: Yenilenebilir Enerjinin 2024 Performansı

Yenilenebilir enerji, doğada mevcut olan ve belirli koşullar altında yeniden oluşabilen enerji kaynaklarını ifade eder. Güneş, rüzgâr, su, jeotermal ve biyokütle gibi kaynaklardan elde edilen bu enerji, genellikle fosil yakıtlara kıyasla düşük karbon emisyonuna sahip olurken elektrik, ısı veya yakıt üretiminde kullanılabilir.

2024 yılında, dünya genelinde yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretimi önemli ölçüde arttı. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) raporlarına göre, yenilenebilir enerjinin küresel elektrik üretimindeki payı %33'ü aştı. Bu, yenilenebilir enerjinin dünyanın en büyük elektrik üretim kaynağı olarak kömürün yerini alabileceği anlamına geliyor. Güneş enerjisi, bu büyümede başı çeken kaynak oldu. 2024'te güneş enerjisi kapasitesi rekor seviyelere ulaştı ve birçok ülke güneş enerjisine büyük yatırımlar yaptı.

Ne var ki, 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefine ulaşma şansımız hızla azalıyor. Kaydedilen ilerlemelere rağmen, emisyon seviyeleri yüksek seyretmeye devam ediyor. Bu durum, enerji dönüşümündeki son ivmeye ve temiz teknolojilerin yaygınlaşmasındaki rekorlara karşın, 1,5°C'lik küresel ısınma hedefine ulaşma olasılığını tehlikeye atıyor. BloombergNEF'e göre, yenilenebilir enerjilerden yeşil yakıtlara kadar tüm alanlarda daha hızlı adımlar atarak, yüzyılın ortasına kadar karbon nötrlüğüne ulaşmak zorlu, ancak imkânsız olmayan bir hedef. Artık 'ya hep ya hiç' noktasındayız. Net sıfır hedeflerine ulaşabilmek için tüm sektörlerde köklü ve eş zamanlı dönüşümler gerçekleştirmemiz gerekiyor. Bu dönüşümlerin başında, fosil yakıt kullanımını hızla azaltmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi ivmelendirmek geliyor.

Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi kömürü ilk kez geçti

Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember’in Avrupa Elektrik Değerlendirmesi raporu da benzer bir tabloyu gözler önüne seriyor. Ember’in geçen yılki “Global Electricity Review 2024” raporuna göre 2023 yılında güneş ve rüzgâr enerjisindeki önemli artış sayesinde yenilenebilir enerji kaynakları küresel elektrik üretiminde %30'luk yeni bir zirveye ulaştı. Aynı yıl güneş ve rüzgâr enerjisi kurulumlarındaki rekor artış, fosil yakıtların gerileyeceği bir dönemin habercisi oldu. 2023, enerji sektörü emisyonlarının en yüksek seviyesine ulaştığı, potansiyel bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz yıl Avrupa’da  güneş enerjisi, elektrik üretiminde önemli bir başarıya imza attı. Güneş enerjisinin payı %11'e yükselirken, kömürün payı %10'un altında kaldı. Bu sonuçla güneş enerjisi, ilk kez elektrik üretiminde kömürü geride bırakmış oldu. , doğalgaz ise %16 paya sahip oldu. Yenilenebilir enerjideki bu büyüme, güneş enerjisindeki yükseliş ve hidroelektrik üretimindeki iyileşmeyle birlikte AB'nin elektrik üretiminin %47'sinin yenilenebilir kaynaklardan karşılanmasını sağladı. Fosil yakıtların payı %29'a düşerken, nükleer ve diğer kaynaklar da üretimde rol oynadı. 2019 yılında fosil yakıtların payı %39, yenilenebilir enerjilerin payı ise %34 idi.

IEA: “Yenilenebilir enerjide eşsiz bir büyüme dönemine girildi”

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA)’nın yenilenebilir enerjinin 2030 yılına kadar olan geleceğine ilişkin yaptığı analiz ve tahminler de dünyanın yenilenebilir enerjide benzeri görülmemiş bir büyüme dönemine girdiğinin habercisi. 2024 ile 2030 yılları arasında 5.500 GW'tan fazla yeni kapasite eklenmesi bekleniyor, bu da 2017-2023 dönemine göre üç katlık bir artış anlamına geliyor. Tahminlere göre bu büyümenin itici gücü güneş enerjisi olacak ve 2030'a kadar küresel yenilenebilir kapasitenin %80'ini oluşturacak. Rüzgâr enerjisi de büyüme hızını ikiye katlayacak. Bu hızlı büyüme, yenilenebilir enerjinin 2030 yılına kadar küresel elektriğin yarısına yakınını üretme yolunda olduğunu gösteriyor. Analizler, Çin’in bu büyümede başı çekeceğini ve küresel kapasitenin %60'ını oluşturacağını ortaya koyuyor. Hindistan ise bu alanda en hızlı büyüyen büyük ekonomi olacak.

Güneş ve rüzgâr enerjisi, artık birçok ülkede en ucuz elektrik üretim seçeneği haline geldi. Bu gelişmeler, hükümetlerin mevcut hedeflerini geride bırakmaya başladığı anlamına geliyor. Ancak, COP28’de taahhüt edilen küresel kapasitenin 2030 yılına kadar üç katına çıkarılması hedefi tam olarak tutturulamayacak olsa da hükümetlerin acil adımlar atmasıyla bu hedefe ulaşmak hala mümkün.

BloombergNEF'in (BNEF) 2024 yılına ilişkin raporları, yenilenebilir enerji alanında fotovoltaik (PV) modüller ve batarya depolama teknolojilerinin maliyetlerinde önemli düşüşler yaşandığını da gösteriyor. 2024 yılı itibarıyla, enerji depolama hedeflerinin dünya genelinde artış gösterdiğini de söyleyebiliriz. Ekim 2024 itibarıyla BNEF; Çin'de 26 bölge, ABD'de 13 eyalet ve Avustralya, Güney Kore, Hindistan, Yunanistan, İtalya, İspanya ve Türkiye gibi yedi ülkede enerji depolama hedeflerini takip eden raporunu yayınladı. Bu hedefler, batarya depolama teknolojilerinin maliyetlerindeki düşüş ve yenilenebilir enerji penetrasyonunun artmasıyla da destekleniyor.

2024, Türkiye’de de enerji depolama sistemlerinin enerji piyasasındaki rollerinin yeniden tanımlandığı bir yıl oldu. Türkiye, artan depolama kapasitesi hedefleri, bütçe destekleri ve mevzuat düzenlemeleri ile enerji depolama alanında önemli ilerlemeler kaydetti. 2024-2028 Stratejik Planı'nda, yapılan düzenlemelerle kümülatif batarya depolama kapasitesinin 2024'te 1000 MW'dan 2028'de 10.000 MW'a çıkarılması hedefler arasında.

Türkiye’de enerji dönüşümü hızlanmalı

Türkiye de yenilenebilir enerji alanında önemli adımlar atılıyor. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin 2024 değerlendirmesine göre, Türkiye, 2024 yılında enerji dönüşümünde önemli adımlar atarak toplam kurulu gücünün %59'unu ve elektrik üretiminin %46'sını yenilenebilir kaynaklardan sağladı. Güneş enerjisi kurulumlarında 5,4 GW ile rekor kırılırken, rüzgâr enerjisi 770 MW'da kaldı.

Uzmanlar, küresel enerji dönüşümünde temiz enerjinin yükselişine dikkat çekerek, güneş enerjisinin itici güç olduğunu ve Türkiye'nin de bu yükselişe katkı sağladığını belirtiyor. Değerlendirmenin sonuçlarına göre elektrikli araç satışlarındaki ve batarya talebindeki artış ve enerji verimliliği yatırımlarının da hızlı olmasına rağmen küresel iklim hedefleri için daha hızlı politika uygulamalarına ihtiyaç var. Bu nedenle Türkiye'nin enerji dönüşümünü hızlandırarak hem sanayisini güçlendirmesi hem de küresel pazarlarda rekabetçi konumunu sağlamlaştırması gerekiyor.

SHURA’nın değerlendirmesine göre 2024 yılı Türkiye'nin enerji politikalarında yenilenebilir enerji odaklı dönüşüm sürecini hızlandırdığı bir yıl oldu. Enerji arz güvenliği ve ekonomik erişimin yanı sıra, 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi gibi iklim ile ilgili unsurlar da politikalara dahil edildi. Ancak fosil yakıt projeksiyonlarının güncellenmemesi ve uzun vadeli stratejilerin yeterince iddalı olmaması bir risk oluşturuyor. 2025 yılı için güneş enerjisinde 5 GW, rüzgâr enerjisinde ise 2-3 GW kapasite artışı hedefleniyor ve batarya enerji depolama kapasitesinin de artırılması planlanıyor.

Zorlu Holding’den yenilenebilir enerji alanında artı değer sağlayan projeler

Zorlu Holding olarak, Zorlu Enerji çatısı altında sürdürülebilir bir geleceğe katkı sağlamak için yenilenebilir enerjiye yatırım yapıyoruz.

Türkiye’de elektrifikasyon sürecini hızlandırarak, Avrupa’daki elektrikli araç şarj ağına entegre oluyoruz. Gelecek kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya bırakma hedefiyle, yenilenebilir enerji alanındaki faaliyetlerimizi Zorlu Yenilenebilir ile sürdürüyoruz, güneş, rüzgâr, hidroelektrik ve jeotermal enerji kaynaklarına yatırım yapıyoruz. Zorlu Yenilenebilir Enerji A.Ş. çatısı altındaki Zorlu Doğal Elektrik Üretimi A.Ş., Zorlu Jeotermal Enerji Elektrik Üretimi A.Ş. ve Rotor Elektrik Üretim A.Ş. şirketlerimizle birlikte çeşitli lokasyonlarda yenilenebilir enerji santralleri işletiyoruz. Geleceğin enerji ihtiyaçlarını bugünden karşılamak adına yenilenebilir enerjiye yaptığımız yatırımlarla Türkiye’nin enerji dönüşümüne öncülük ediyoruz.

Zorlu Yenilenebilir bünyesindeki enerji üretim şirketlerinin her biri kendi alanında uzman konumunda sektörünü yönlendiriyor. Zorlu Doğal, hidroelektrik ve jeotermal enerji santralleriyle enerji üretimine katkıda bulunurken; Zorlu Jeotermal, yer altı kaynaklarının potansiyelini kullanarak jeotermal enerji üretimi gerçekleştiriyor. Rotor Elektrik ise rüzgâr enerjisinin gücünden faydalanarak temiz elektrik üretiyor.

Yenilenebilir enerji alanındaki büyüme ve portföyümüzü karbonsuzlaştırma stratejimiz doğrultusunda çalışmalarımız devam ediyor. Yenilenebilir enerji portföyümüzü genişletirken, yenilenebilir enerjinin baz yük çalışmamasından kaynaklanabilecek arz kısıtları ve talep dengesizliklerini yönetmek adına batarya depolama teknolojilerini de araştırma çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Düşük karbonlu teknolojilere yönelik bu yatırımlarla, sürdürülebilir enerji dönüşümüne öncülük ediyor, Türkiye'nin ve küresel ölçekte enerji sektörünün iklim hedeflerine ulaşmasına da katkıda bulunuyoruz.

Zorlu Holding olarak, Akıllı Hayat 2030 vizyonumuzla küresel dönüşüm sürecine yön veriyoruz. Sorumlu yatırım anlayışımız doğrultusunda, çevreye ve topluma değer katan projelere öncelik veriyoruz. Şirketlerimiz ve paydaşlarımızla el ele, gelecek nesiller için daha sürdürülebilir bir dünya inşa etmek için çalışıyoruz.