AB Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) Nedir?

Şirketlerin çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim (ÇSY) performanslarını şeffaf bir şekilde açıklamaları ve bu alanlarda aldıkları aksiyonları kamuya duyurmaları, kapsamlı bir kurumsal sürdürülebilirlik anlayışının önemli adımlarından biridir. Şirketler bu eksendeki çalışmalarını ve projelerini, yayımladıkları “sürdürülebilirlik raporu" kapsamında belirli aralıklarla çalışanlar, yatırımcılar, kamu kurumları, müşteriler ve diğer paydaşlar ile paylaşır.  
 
Avrupa Birliği (AB), sürdürülebilirlik konusunda aldığı kararlarla çevresel ve ekonomik bağlamda dünyaya yön veren organizasyonların başında geliyor. AB’nin, kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması konusunda da çok önemli çalışmaları var. Şubat 2022’de önerilen Avrupa Birliği'nin Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi (CSDDD), 25 Temmuz 2024 itibarıyla resmen yürürlüğe girdi. CSDDD şirketlerin kendi operasyonları ile birlikte tedarik zincirlerindeki insan hakları ve çevresel etkilerini ele almalarını zorunlu kılıyor. AB Yeşil Mutabakatı'nın da önemli bir parçası olarak insan hakları ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmayı hedefliyor.
 
CSDDD, AB’de kurulu olma durumuna bakılmaksızın belirli bir ciro ve çalışan sayısı eşiğini karşılayan, tedarik zincirindeki tüm şirketler için geçerli kılındı. Direktif kapsamında yer alan şirketler; faaliyetlerinin etkisine ilişkin düzenli değerlendirmeler yapma, mevcut olumsuzlukları tespit etme ve giderilmesine yönelik çözümler önermesi gerekiyor.
 
AB’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, 5 Ocak 2023 tarihinde Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi’ni de (Corporate Sustainability Reporting Directive-CSRD) yayımladı. CSRD ile AB’de faaliyet gösteren belli büyüklükteki firmalara; sürdürülebilirlikle ilgili yükümlülüklerini şirket politikalarına entegre etme, faaliyetlerinin sosyal ve çevresel etkilerini tespit etme, potansiyel olumsuz etkileri önleme ve azaltma, mevcut olumsuz etkileri ortadan kaldırma ve bunları raporlama zorunluluğu getirildi.
 
Avrupa Komisyonu, yine aynı yıl CSRD ile ilgili standartların oluşması adına da önemli bir adım attı. 31 Temmuz 2023'te, CSRD'ye tabi tüm şirketler tarafından kullanılmak ve belirli bir çerçeve yaratabilmek üzere, Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’nı (European Sustainability Reporting Standards-ESRS) yayımladı. Komisyon tarafından yapılan açıklamada ESRS ile; 
- Standardın; iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik ve insan hakları da dahil olmak üzere tüm çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim konularını kapsadığını,
- Standardın yatırımcıların, yatırım yaptıkları şirketlerin sürdürülebilirlik etkisini anlamaları için bilgi edinmesini amaçladığı,
- AB standartları ve küresel standartlar arasında birlikte çalışabilirliği sağlamak ve şirketler tarafından gereksiz yere çifte raporlamayı önlemek için Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board- ISSB) ve Küresel Raporlama Girişimi (Global Reporting Initiative-GRI) ile yapılan görüşmelerin de dikkate alındığı,
- Raporlamanın gereklilikleri, farklı şirketler için zaman içinde aşamalı olarak uygulanacağının altı çizildi.
 
CSRD Neyi Amaçlar?
 
CSRD, şirketlerin ÇSY alanlarındaki performanslarını ve yine bu alanlarda aldıkları önlemleri detaylı bir şekilde raporlamasını zorunlu kılan bir düzenlemedir. Bu düzenleme şirket raporlarının finansal raporlar gibi denetlenebilir, karşılaştırılabilir ve güvenilir hâle getirmeyi amaçlar. CSRD'nin bir başka amacı, yatırımcıların ve diğer paydaşların şirketlerin sürdürülebilirlik performansını anlamalarını sağlayarak uzun vadeli değer yaratmaya yönelik daha sağlıklı kararlar almalarını kolaylaştırmaktır. Bu bağlamda CSRD, raporlama gereksinimlerini uluslararası sürdürülebilirlik standartlarıyla da uyumlu hâle getirmeyi hedefler. Böylece, şirketlerin farklı bölgelerdeki yatırımcılar ve paydaşlarla daha tutarlı, şeffaf ve karşılaştırılabilir bir şekilde iletişim kurabilmesi sağlanır. 
 
 
CSRD Hangi İşletmeleri Kapsar?

AB Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ile AB içerisinde yerleşik yaklaşık 50 bin işletme zorunlu sürdürülebilirlik raporlaması yapmaya başladı ve söz konusu raporlar zorunlu güvence denetimine tabi tutuldu. Bu bağlamda CSRD’nin kapsadığı işletmeler konusu da ayrıca önem kazandı elbette. AB içi ve AB dışı olmak üzere iki ayrı başlıkta açıklanıyor. Buna göre CSRD, “AB içi işletmelerden; borsaya kote işletmeleri, sigorta ve kredi kuruluşlarını ve büyük işletmeleri (iki mali yıl üst üste 50 milyon euro net satış hasılatı, 25 milyon euro aktif büyüklük ve 250 çalışan kriterlerinden en az ikisini sağlayan) kapsamına almaktadır. AB dışı işletmelerden ise takip eden iki yıl boyunca AB ülkelerinde 150 milyon euro hasılat elde eden ve buna ek olarak AB üye ülkelerinde bir bağlı ortaklığı bulunan ya da AB üye ülkelerinde bulunan bir şubesi önceki yılda 40 milyon eurodan daha fazla hasılat elde etmiş olanlar CSRD düzenlemelerine tabi olacak.”


Burada 2024 tarihli önemli bir gelişmenin de altını çizmek gerekir. Avrupa Komisyonu tarafından 17 Ekim 2023’te sunulan teklifin 29 Nisan 2024 tarihinde kabul edilmesiyle birlikte, Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) ile AB dışı şirketler tarafından üstlenilecek standartların benimsenmesi için son tarih 2026 yılına ötelendi. AB dışı şirketlerin raporlama yükümlülüğü ise 2028 mali yılı itibarıyla başlayacak.


Bu nedenle, Türkiye'de faaliyette bulunan ve AB pazarına doğrudan iş yapan işletmeler, eşik değerlerini karşılamaları halinde CSRD'ye tabi olacaklar. AB işletmeleri ile ticari ilişkileri dolaylı yoldan olan şirketler ise (örneğin tedarik zincirinde yer alanlar), bu işletmelerin raporlamasına bilgi sağlamak yolunu izleyerek dolaylı olarak raporlama yapmak zorunda kalacak.
 
Türkiye’de Neler Oluyor?
 
Türkiye’de sürdürülebilirlik standartlarının belirlenmesi ve yayımlanması yetkisi Kamu Gözetimi Kurumu'na (KGK) ait. Çalışmalar hakkında güncel bilgiye kurumun internet sayfasından erişim sağlanabiliyor. Bununla birlikte, raporlama standartlarının uygulanmasına ilişkin, “Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS) Uygulama Kapsamına ilişkin kurul kararı” 29/12/2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Ocak 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu karar ana eksende şunu hedefliyor: “Türkiye olarak büyük işletmeler öncülüğünde başlanarak yapılacak sürdürülebilirlik raporlamasıyla birlikte uluslararası yatırım kararlarında tercih edilen ülke olmak ve yeşil finansmana erişim başta olmak üzere küresel sermaye tahsisinde, elde edilecek rekabet gücüyle yakın gelecekte ekonomi alanında dünyanın sayılı ülkelerden birisi olma potansiyelini hayata geçirmek.”
 
TSRS, TSRS1 “Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler” ve TSRS2 “İklimle ilgili Açıklamalar” şeklinde iki standarttan oluşuyor. TSRS, Türkiye’de faaliyet gösteren tüm şirketleri etkiler. Ancak, bazı şirketler için zorunlu hale getirilmiştir. Buna göre sürdürülebilirlik raporlaması, belirlenen kapsama tabi işletmeler arasında, aşağıda belirtilen ölçütlerden en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşan şirketler için 2024 yılı itibarıyla zorunlu hâle getirildi.


TSRS kapsamında belirlenen eşik değerler ise aşağıdaki gibidir:
Çalışan sayısı: 250 kişi
Aktif toplam: 500 Milyon TL
Yıllık net satış hasılatı: 1 Milyar TL
 
Zorlu Holding’den Kapsamlı ve Şeffaf Sürdürülebilirlik Raporları
 
Zorlu Holding olarak, sürdürülebilirliği iş stratejimizin merkezine koyuyor, işimizin bir parçası değil bütünü ve odağı olarak görüyoruz. “Sorumlu yatırım holdingi” yaklaşımımızla daha eşit, adil ve kapsayıcı bir dünya için çalışıyoruz. Tüm faaliyetlerimizi Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları odağında kurguladığımız Akıllı Hayat 2030 sürdürülebilirlik vizyonumuza paralel yönetiyor; çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim alanlarında, “yenileyici iş modelleri” ve “insan odaklı ekosistemler” ana başlıkları çerçevesinde, performansımızı sürekli geliştiriyoruz. Bu anlayışın bir yansıması olarak ise şeffaflık anlayışımız doğrultusunda Grup şirketlerimizle birlikte çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim performansımız ile 2030 ve 2050 hedeflerimize yönelik çalışmalarımızı içeren raporları her yıl, global standart ve beklentilerle daha uyumlu hâle getirmek hedefiyle düzenli olarak paydaşlarımızla paylaşıyoruz. 2023 yılı Sürdürülebilirlik Raporu’muza buradan ulaşabilirsiniz.